ڳالِهہ بابت
معنيٰ
چوڻ. آکاڻي، ڪھاڻي، قصو، گفتگو، بيان، ذڪر، داستان، نقل، حڪايت. ڪھڻي، وائي، پچار.
Saying, story, telling, saga.
بيتن ۽ وائين ۾
- سَڀَڪا پِريان ڪُون پُوڄي، نِينھُن نيڻين ڳُڻُ ڳالِهہ وو. جَا چِتايَمِ چِتَ ۾، سَڄَڻُ سا ٿو ٻُجهي. لاتِ جَا لَطِيفَ…[ سُر ڪلياڻ - وايون ]
- جِيئَن ڄيرو کائي ڄَرَ سين، عِشقُ اِيئَن ڪَري، اَڃا پِرتِ پَري، ڳالِهہ نَہ ڳالِهيُنِ جِھَڙِي.[ سُر يمن ڪلياڻ - سري پيالو ۽ موکي متارا ]
- پَني ۾ پيھِي تان تُون اَلِفُ نَہ اُجِهئو، ڳالِهہ پِريان جي ڳُجَهہ جِي، جيھِي نَہ تيھِي، خَبَرَ تو ڪيھِي، قاضِي…[ سُر يمن ڪلياڻ - پنا پڙهڻ ۽ ڪڙهڻ ]
- عاشِقَنِ اللهَ جِي، وائِي نِتُ وَڻِي، ھِڪِڙِي ڳالِهہ سُڻِي، سوگِهي رَکِئائُون ساھَ سين.[ سُر يمن ڪلياڻ - سِڪ ۽ عاشقي ]
- ڳالِهہ ڪِينَ وَڃي، سُپيرِيان جي سَڌَ جِي، سُپيرِيان جي سُونھَن جِي، پُڇِجِ پوءِ پِريَتڻُون، پھرِين سِرُ سَڃي، عاقِلَ ئِي اوڄُونِ…[ سُر يمن ڪلياڻ - وايون ]
- ڪَچُ ڪَمايُمِ ڪُوڙُ، ڀَڳَمِ عَھَدَ اللهَ جا، پِڃِرو جو پاپَنِ جو، چوٽِيءَ تائِين چُورُ، مَعلُومُ اَٿيئِي مُورُ ڳُوڙھا اِنَهِيءَ ڳالِهہ…[ سُر سريراڳ - تياري ۽ ساٺ ]
- مُون کي جِيارِئو، پِرِيَنِ جِي ڳالِهہ ڪَري، ڊَٺو اَڄُ اَڏيِو، ھِينئَڙو ڪوٽَ بُرِجَ جِيئَن.[ سُر سامونڊي - ڳرڻ ۽ چنتا ]
- جَا ڪَچِي ڪانِي ڪانھَنۡ، سا ٻُڏَ ڪَڍي ٻارِ مان، يا لنگهائي لَطِيفُ چئَي، يا ڌُرِئا ڪَري دانھَن، ڪَماحَقَّہٗ ڪَکَنِ جِي،…[ سُر سھڻي - ترھو، ڪچو ۽ ڪنڀار ]
- وَڃان ڪِيئَن وَرِي، ھُوندَ ريءَ چئَي رَھِي رَھان، دُونھِينءَ پاسِ دوسَ جي، ماڳھِين پُئانَ مَرِي، نَہ صُورَتَ نَہ سُونھَن ڪا،…[ سُر سھڻي - تران، سڀت، ڏٺي ڏينھن ]
- آتَڻَ ۾ سَڀَ ويھِي، دُعا ڪَريجا جيڏِيُون، ڪانِهي بَسِ بَھِيرَ کي، ھَلُ چَلُ وَڃي پيئِي، راھَ مُسافِرُ سَڀَڪو، ڪو نَہ…[ سُر سھڻي - وايون ]
- قَضِيو ڪَربَلا جو، مِڙيوئِي مَلارُ، ڳالِهہ سَڄِيائِي ڳُجَهہ جِي، اِلاھِي اِسرارُ، مَولو ٿِئو مُختِيارُ، پَنھِنجَنِ جُون پَرَکُون لَھي.[ سُر ڪيڏارو - ڏٺو محرم ماھ ]
- دوسِتَ ڪُھائي دادُلا، مُحِبَ مارائي، خاصَنِ خَلِيلَنِ کي، سَخِتِيُون سَهائي، اَللّٰه الصَّمَدُ بي نِيازُ، جا ڪَري سا چاھي، اِنَهِيءَ ۾…[ سُر ڪيڏارو - ڪربلا ۽ ڪارا ڪڪر ]
- ويھُ مَ مُنڌَ ڀَنڀورَ ۾، ھاڙِھي ھَڏِ مَ ھَلُ، ڪُوڙِي ڪِجِ مَ ڪَڏِھِين، سَچِي ڳالِهہ مَ سَلُ، جانِبَ لاءِ مَ…[ سُر آبڙي - ويھُ مَ مُنڌ ]
- وَڃو سَڀَ وَرِي، اَئِين جٖي وَرَنِ وارِيُون، ڦوڙائي فِراقَ جِي، سُڄي ڳالِهہ ڳَرِي، ٻُنڀان جَنِ ٻَرِي، ڏُونگَرُ سي ڏورِيندِيُون.[ سُر آبڙي - سُک، ڏُک ۽ ارادا ]
- غَفلَتَ يارُ گَنوايو، ٻَڙِي جيڏِيُون، ڪِيئَن ڪَرِيان ڪوھُ ٿِئو، سُتِيَسِ تان ساٿُ وِئو، اُٿِيَسِ تان ڏُکُ آيو، پُڇان ٿِي پُنهونءَ…[ سُر آبڙي - وايون ]
- ڪا جَا ڳالِهہ ھُئِي، ٻاروچي جي مَنَ ۾، سِرُ سَنگهَرِ پُرِ پَٽِيين، تُون جا لوڪَ سُئِي، سَسُئِي سَنگهَرَ پَٽِيين، ڪيرُ…[ سُر آبڙي - وايون ]
- نَہ ڪا ھِتي نَہ ھُتِ ڪا، ڳورِيءَ سَندِي ڳالِهہ، ڪِينَ پَھتِي مالِ، حالِ پَھتِي ھوتَ کي.[ سُر معذوري - نڱي بي بوجهہ ]
- ٻَھران ٻِي ٻِيَن سين، مَنجِهہ ڪالُهوڻِي ڳالِهہ، سا تان تُون سَنڀالِ، ھُوءَ جَا ڪِيَئِي ھوتَ سين.[ سُر معذوري - ڪاڪل ۽ جيسرميرياڻيون ]
- ڪَنھِن جَنھِن ڏُکان ڏي، پارانڀا کي پانڌِيين، سُورِ ڀَرِيائِين سي، ڳالِهہ ڪِئائِين جَنِ سين.[ سُر معذوري - ڏُکِيءَ ڏک ]
- جَڏھِن ڀيڄ ڀِني، تَڏِھِين اوٺِيَن اُٺَ پَلاڻِئا، مَهارُون مَيَنِ جُون، وِئا ڇوڙائِي ڇِني، اَدِيُون ڳالِهہ اِنِهِي، مُون کي چُر ڦُر…[ سُر ديسي - اڱڻ مٿي اوپرا ]
- ڏُونگَرَ ڏُکِ پَئِي، مُون تو سين ڳالِهہ ڪِي، پاڻان آئُون مُئِي، سُورُ سَلائي پِرِينءَ جو.[ سُر ڪوھياري - ڪوھ سان ڪچھري ]
- توڻي مُون نَہ سَنڀالَ، توءِ سارِيان تَنِ کي، ڪا جَا ڪِيائُون ڳالِهہ، جَنھِن مُنھِنجو چِتُ چَرِئو ڪِئو.[ سُر ڪوھياري - پڇتاءَ ۽ انومان ]
- مُون کي جَنِي مارِئو، آن ڪي گَڏِئا سي، تَنَ ۾ طاقَتَ ناھِ ڪا، اَدا اُنِين ري، سُورُ سَلِتُمِ تي، جيلاھَ…[ سُر ڪوھياري - لاچارگي ۽ ساھس ]
- لَڙُ مَ لاڙائُو ٿِئو، ھَلِي ڪَرِ ھِمَٿَ، سِڄُ سامُهُون مُنھَن ۾، ڪَھَ ۾ ڪِجِ مَ ڪَٿَ، سُپيرِيان جي سَٿَ، ڳاڙهي…[ سُر حسيني - لَڙُ مَ لاڙائُو، جِيءُ ۽ آتڻ ]
- لَڙُ مَ لاڙائُو ٿِئو، گُهتُون گوھِيُون ڇَڏِ، لَڏو لاھِ مَ لَڏِ، تَہ ڳاڙهي سِجِ ڳالِهہ مِڙين.[ سُر حسيني - لَڙُ مَ لاڙائُو، جِيءُ ۽ آتڻ ]
- ھُيَسِ جي سِياءُ، تَہ ڪِئَمِ ڏُکَ ڏيرَنِ تي، اَدَبَ وِچان اُنِ سين، ڳالِهہ نَہ ڪِئَمِ ڪا، ذاتِ مُنھِنجِي ماءُ، ڪچو…[ سُر حسيني - ٻاروچا، فراق ۽ وصال ]
- آن جَي ڏِٺا ھُونِ، اللهَ ڪارَڻِ ڳالِهہ ڪَرِيو، نيڻَ مُنھِنجا رُونِ، راتو ڏِينھان اُنِ کي.[ سُر حسيني - ٻاروچا، فراق ۽ وصال ]
- آيَلِ ٻاروچَنِ تي، جيڪَرَ ڪَرِيان ڳالِهہ، چُوندا لاٿِيَئِي لاڳِ، مُنڌَ ڪِي ڪيچَ ڌَڻِيَنِ سين.[ سُر حسيني - ڏورِڻ ۽ ڏسڻ ]
- پَرَديسان پَنڌُ ڪَري، آيُسِ موچارِيءَ ماھَ، جَي وِھاڻِيءَ ويرَمَ ڪَرِين، مُون ھِينئَرَ ئِي ھَلاءِ، سُونھارا سورَٺِ وَرَ، ڳالِهہ ھِنيَين سين…[ سُر سورٺ - سائل در آئيو ]
- ٻِيجَلِيا ٻُڌاءِ مُون، ڪَھُ جا ڳالِهہ ڳَري، پيٺين جِيئَن گِرنارَ ۾، تَندُنِ تانُ ڪَري، ڪِ تو پَنڌُ پَري، ڪِ مَڱَ…[ سُر سورٺ - سائل گهُري سِر ]
- مَڱَ نَہ تُسي مَڱِڻو، نَڪِي مِلڪَ نَہ مالِ، ڏَنَنِئُون ڏُورِ ٿِيي، ڪا جَا ڳَنِس ڳالِهہ، آھي اِنَ خِيالِ، تَہ ڏيٺِي…[ سُر سورٺ - سائل گهُري سِر ]
- مِيين ۽ مَڱڻي، ڪا جَا ڳالِهہ ڳُجِهي، سا ٻائِنِ دائِنِ ٻانِهنِ، سوجهي تان نَہ سُجِهي، پِئا وِيرَ وِماسَ ۾، عاقِلَ…[ سُر سورٺ - ڏنو سر ڏياچ ]
- ڏاتَرَ ۽ مَڱَڻي، ڪو نَہ وَسِيلو وِچِ، سائِي تالَ تَندُنِ جِي، سائِي چارَڻَ چِتِ، جَي ھُتي جَي ھِتِ، تَہ ڳالِهہ…[ سُر سورٺ - ڏنو سر ڏياچ ]
- راڻو ڪا راتِ وِئو، ڳُجِهي ڳالِهہ ڪَري، سوڍي ريءَ سَرَتِيُون، ھَڏِ نَہ ساھَ سَري، وَڃِي مانَ وَري، آسائِتِيءَ آھِيان.[ سُر راڻو - ڏِيئا، تيل ۽ مھمان ]
- سوڍي سُتي لوءِ، جَا مُون سين ڳالِهہ ڪِي، سا جي پَڌَرِ پوءِ، تَہ سَرَتِي ڪا نَہ سُمَهي.[ سُر راڻو - ڏِيئا، تيل ۽ مھمان ]
- کوڙِ قَناتُون ڪاڪِ ۾، راڻا ويھُ رَھِي، ماڻُهو جي مَحلاتَ جا، سوڍا ڪِجِ سَھِي، ويندِيئِي ڳالِهہ وَھِي، وِڪَرِ پُوندين وَلَها.[ سُر راڻو - راڻو راحت، رُٺو ڪاڪ ]
- ھُئِي جي نَہ ھُئِي، تَہ راڻو رَنجُ رَکِي وِئو، مارِيَس اِنَهِيءَ مامِري، جِيئَن سَڀَ ڪَنھِن ڳالِهہ سُئي، ڪُرَڻِ ساڻُ ڪُھِي،…[ سُر راڻو - راڻو راحت، رُٺو ڪاڪ ]
- ويھِي ويراڳِيَنِ جو، ٻِئي ڏِينھُن ٻُڌُمِ حالُ، اُنِ جا ڌاڳا ڌُوڙِ ڀَڪُلِئا، جاڳوٽانِ زَوالُ، اُنِ ڄاڻِي ڄَٽائُون ڇَڏِئُون، چوٽا چَڱيءَ…[ سُر رامڪلي - ڏھاڙي وارتا ]
- نانگو نَنگا نِڱِئو، تَنھِن نانگي نَنگُ نَڪو، نَہ ڪا ڇوٽِي ڪَڇَ ۾، نَڪِي ڌوتِئو ڌوءِ، راتِيان ڏِينھان روءِ، ڳالِهہ پَروڙِئو…[ سُر رامڪلي - ڪن ڪٽ ڪاپٽ ڪاپڙي ]
- ڪِينَ ٿِيين ڪِي نَہ ڪِئوءِ، وَڃِي ڪِينَ ڪَماءِ، لاڳاپا لَطِيفُ چئَي، جوڳِي سَڀَ جَلاءِ، سامِي پوءِ سَلِينداءِ، ڳالِهہ پِريان جي…[ سُر رامڪلي - ڪن ڪٽ ڪاپٽ ڪاپڙي ]
- جوڳِي تُنھِنجي جوڳَ ۾، ڳالِهہ گُهرِجي ڳَچُ، سَڳا سيلِهيُون سِڱِيُون، اِي پُڻ وَڏوڪَچُ، وَڍي چِيري چِچِري، پَرِ ۾ اُڀو پَچُ،…[ سُر رامڪلي - جوڳي، سامي ۽ ڪن ڪپڻ ]
- لانگوٽِي لاھي، وانءُ ويراڳِيَنِ سامُهُون، ٻَڌُ سُورَنِ جو سَندِرو، مَنجهان سِڪَ ساھي، اُنِهين وَٽِ آھي، اوڇَڻُ ڳالِهہ اُگهاڙَ جِي.[ سُر رامڪلي - آديسي ۽ مونا طور سينا ]
- زييَئُون زاھِدَ زُھِدَ سين، پُختا ٿِئا پَچِي، ڪَڍِي ڇَڏِيائُون ڪُڙِه مان، ڪوجِهي ڳالِهہ ڪَچِي، اُبَٺِئا عِبادَتَ ۾، مانجِهي مَرِدَ مَچِي،…[ سُر رامڪلي - ٽيھ اکري ]
- صادَئُون صَبُرُ سِکِئا، ڌُرِيانئي ڌُڻِي، اُبَٺِئا اِنَ ڳالِهہ تي، چِيرَنِ مَنجِهہ چُڻِي، اِنَّمَا یُوَفَّى الصّٰبِرُوْنَ اَجْرَهُمْ ، سَرَھا ٿِئا سُڻِي،…[ سُر رامڪلي - ٽيھ اکري ]
- عَينَئُون عارِفَنِ جِي، آھي ڳالِهہ عَجِيبَ، پاڻِيهِي گهائِينِ گَهٽَ کي، پاڻيھِي تَنَ طَبِيبَ، وَٺَنِ واٽَ وِچَٿَرِي، ڪَرِئو نِرِتِ نَجِيبَ، اَلإِيمَانُ…[ سُر رامڪلي - ٽيھ اکري ]
- سَندَڙِيانِ سِڱَڙي، ڳالِهہ ڳُجَهڙِي، مُون مارِيندِي ڪَڏِھِين، جَا وَڄائِينِ جَتَڙا، نَہ تَنھِن نَڙَ جِھَڙِي، مُرلِيءَ کي جَنھِن ماتِ ڪِئو، نَہ…[ سُر رامڪلي - وايون ]
- ويھُ مَ ويسَلِي، تُون ھَڏِ وَتُ مَ ويسَلِي، تان ڪي جاڳِي اورِ اللهَ سين، مَحَبتَ جي مَيدانَ جِي، سُڄي ڳالِهہ…[ سُر رامڪلي - وايون ]
- تَنِ ڳُڻَنِ ڳَھَرَ وِڃائِي، ھو مائي جوڳِيَنِ مُون سين جي ڪِئا، ڪَري مَرِجِ ڪاپَڙِي، گُرَ وَٽِ تُون گَدائِي، اِشارَتُون اُنِ…[ سُر رامڪلي - وايون ]
- اُکولِيندي اُٿِئا، ويٺي وَٽِيائُون، اُنِهين جيءَ آئُون، ڪِھَڙِيءَ ڳالِهہ ڳَنڍِ ڏِيان.[ سُر پورب - سامي سنياسي ]
- ويڙِھيين مَنجِهہ وَڙالَ، آن ڪي گَڏِئا ھوتَ مُنھِنجا، گيڙُو ڪِئائُون ڪَپِڙا، رَتائُون رُومالَ، جَڏو جِيءُ جِيارِئو، تَنِ سامِيَنِ جِيءَ سَنڀالَ،…[ سُر پورب - وايون ]
- لِيلان لُڇُ مَ اِيتِرو، ويئِي ڳالِهہ ھَٿان، چَنيسَرَ ڪانڌا، ڪونَہ پُنُو تو ڪاڄَڙو.[ سُر ليلا - ھاڻي ويٺي رو ]
- ھَيبَتَ ڪانَہ ھُياسِ، ڪا دِلِ مَٽيندو داسَڙو، پَرُوڙي پِشيمانُ ٿي، جَڏھِن ھَٿان ڳالِهہ وَياسِ، سُورَ پِرايائِين سَيِّدُ چئَي، پوءِ ٿي…[ سُر ليلا - ليلا ليلائيج ]
- ڪَرِ ڪا ويھِي ڳالِهہ، ڪَنڊا ڍورَ ڌَڻِيَنِ جِي، ھَئَي ھِھَڙي حالَ، ڏُکِئا ڏِينھَن گُذارِيين؟[ سُر ڏھر - ڪنڊا، ڍور، پٽيھل اڪ ]
- نابُودِيءَ نيئِي، عَبدَ کي اَعليٰ ڪِئو، جي مُورَتَ ۾ مَخفِي ٿِئا، صُورَتَ پُڻ سيئِي، ڪِبِي اِتِ ڪيھِي، ڳالِهہ پِريان جي…[ سُر آسا - آئون، تُون، روزا نمازُون ]
- ڳالِهہ پِريان جي ڳُجَهہ جِي، ڳالِهہ مِڙِيائِي ڳُجُهہ، ھِينئَڙا اُجُهہ مَ ٻُجُهہ، تَہ پِرِيَنِئُون پِرِين ٿِئين.[ سُر آسا - آئون، تُون، روزا نمازُون ]
- اَکِيُنِ پانھِنجي مَتِ، پاڻَ سين پاڻِهين ڪِي، اُتي وَڃِي اَڙِيُون، جِتي جانِ کَپَتِ، نَہ ڪا ڳالِهہ نَہ ڳَتِ، جِيءَ ڏِني…[ سُر آسا - نيراني اکڙيون ]
- ڏِسَڻُ ڏِسين جَي، تَہ ھَمَه کي حَقُ چَئِين، شارِڪَ شَڪُ مَ ني، اَنڌا اِنَهِينءَ ڳالِهہ ۾.[ سُر آسا - کَرُ ۽ حوصلو حيرت ]
- لوڪان لِڪي سَڀَڪو، لِڪِئان لِڪي ڪونَہ، اُٿِي ويئِي اونَ، اِنَ اُلٽِيءَ ڳالِهہ جِي.[ سُر آسا - ترڪ، ڪلمو ۽ سرمو ]
- اَحَدُ اَحمَدُ پاڻَ ۾، وِچان مِيمُ فَرَقُ، آھي مُسغَرَقُ، عالَمُ اِنَھِيءَ ڳالِهہ ۾.[ سُر آسا - ترڪ، ڪلمو ۽ سرمو ]
- مُون تان لِڪائِي گهَڻو، روئَڻَ ڪِي روشَنُ، رَسِئو ريزالَنِ کي، زَردِيءَ مَنجهان ظَنُ، ويرِي مُون وَرَنُ، ڳالِهہ ڪِئائِين ڳُجَهہ جِي.[ سُر آسا - ترڪ، ڪلمو ۽ سرمو ]
- سَرَتِيُنِ سَختُ چَوايو، سِيلُ جَنِي جو سَچُ، سَتِي تُنھِنجي سَتَ ۾، ڳالِهہ گُهرِجي ڳَچُ، سارِئو سانبِيَڙَنِ کي، پَر ۾ ويٺِي…[ سُر مارئي - سونھن وڃايم سومرا ]
- سَتِيُنِ ڳالِهہ سُئِي، تَڏِهِين سَرَتِنِ سِنجَڻُ ڇَڏيو، ماڙيچِي ماڙِيين، ڪَڏِهِين ڪانَہ هُئِي، عُمَرَ آئُون نَہ مُئِي، اِنَ اوڀالا اَڳَھِين.[ سُر مارئي - چرن چڻڪن چت ۾ ]
- پانڌِي پِرِينءَ پَنوَهارَ کي، چَئجِ حَقِيقَتَ هيءَ، ڪَرَ نَہ لَڌانوَ ڪَڏِهِين، هُيَس ڌارِين ڌِيءَ، اَمَڙِ کي تُون اِيءَ، ڳالِهہ سُڻائيجِ…[ سُر مارئي - مَ رو، پانڌي پرين پنھوار ]
- ويٺو مَنجِهہ وِرگهَہ، لَڪِئو ٿو لاتِيُون ڪَري، پِرِيان سَندي پارَ جي، ڳالِهہ نَہ سَلي ھِڪَ، سُپيرِيان جي سِڪَ، تَنَ ۾…[ سُر ڪارايل - پاڙون پاتار ۾ ]